δεϋδρογενάσες ή αφυδρογονάσες

Κατηγορία ενζύμων που καταλύουν την απόσπαση υδρογόνου από πολυάριθμες οργανικές ενώσεις. Οι δ. διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανταλλαγή αερίων κατά τις αναπνευστικές διαδικασίες των κυττάρων και στους μηχανισμούς παραγωγής ενέργειας. Ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά το 1912 (Μπατέλι και Στερν), όταν παρατηρήθηκε ότι ορισμένοι ζωικοί ιστοί, υπό αναερόβιες συνθήκες, έχουν την ικανότητα να μετατρέπουν το κυανό του μεθυλένιου σε μια άχρωμη ένωση, με τη χρησιμοποίηση ατόμων υδρογόνου που έχουν αποσπαστεί από διάφορα οργανικά οξέα, όπως το ηλεκτρικό, το μηλικό, το κιτρικό, το φουμαρικό οξύ κ.ά. Συνένζυμα των δ. είναι συνήθως τα δινουκλεοτίδια νικοτιναμιδο-αδενινο-δινουκλεοτίδιο (NAD), νικοταμιδο-αδενινο-φωσφορικο-δινουκλεοτίδιο (NADP) και τα φλαβινονουκλεοτίδια φλαβινο-αδενινο-δινουκλεοτίδιο (FAD) και φλαβινομονονουκλεοτίδιο (FMN), που προσλαμβάνουν το υδρογόνο του σώματος που οξειδώνεται. Τα νουκλεοτίδια NAD και NADP είναι συνήθως συνένζυμα αφυδρογονασών πρωτοταγών και δευτεροταγών αλκοολικών ομάδων, αν και έχουν διαφορετικές λειτουργίες: το NAD συμμετέχει στη βιοσύνθεση, ενώ το NADP αποδίδει υδρογόνο στα ένζυμα της αναπνευστικής αλυσίδας. Οι ενζυμικές πρωτεΐνες που περιέχουν προσθετική ομάδα φλαβονουκλεοτίδιο καλούνται φλαβοπρωτεΐνες και διακρίνονται σε αερόβιες, οι οποίες αποδίδουν το υδρογόνο σε μοριακό οξυγόνο, και σε αναερόβιες, οι οποίες προσλαμβάνουν το υδρογόνο από το υπόστρωμα και το μεταφέρουν σε μια άλλη προσθετική ομάδα. Η αλληλουχία αυτών των αντιδράσεων παίζει σημαντικό ρόλο στην αναπνευστική αλυσίδα.